| เราจะตั้งชื่อ ระบอบการปกครองตามรัฐธรรมนูญ พ.ศ.2540 ว่าระบอบอะไร โดย ศาสตราจารย์ ดร.อมร จันทรสมบูรณ์ |
 |
|
|
| ศาสตราจารย์ ดร.อมร จันทรสมบูรณ์
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
 |
(หมายเหตุ เนื่องจากต้นฉบับของผู้เขียนได้รับการจัดทำเป็นรูปแบบของ power point ซึ่งทาง www.pub-law.net ได้คัดลอกเฉพาะเนื้อหามาเพื่อทำการเผยแพร่ลงใน www.pub-law.net หากผู้ใดสนใจต้นฉบับเต็มที่เป็นรูปแบบของ power point สามารถdownloadได้ที่นี่)
เราจะตั้งชื่อ ระบอบการปกครองตามรัฐธรรมนูญ พ.ศ.2540 ว่าระบอบอะไร
ส่วนที่ 1 รูปแบบการปกครอง ตามรัฐธรรมนูญของประเทศต่างๆ ในยุคปัจจุบัน
ส่วนที่ 2 รูปแบบการปกครอง ตาม รัฐธรรมนูญปัจจุบัน (พ.ศ.2540) ของไทย
ส่วนที่ 3 ทางออกของคนไทย - การปฏิรูปการเมือง
รูปแบบการปกครองตามรัฐธรรมนูญของประเทศต่างๆ ในปัจจุบัน
-รูปแบบการปกครองของประเทศต่างๆทั่วโลกมีระบอบการปกครองหลายระบบ (system) และเรียก ชื่อ ต่างกันตามความแตกต่างของการกำหนด โครงสร้างระบบสถาบันการเมือง
- ทุกประเทศต่างเรียกระบอบของตนเองว่าเป็น ระบอบประชาธิปไตย
ระบบ ของการปกครองในปัจจุบัน (ยกเว้นประเทศไทย) แบ่งได้เป็น 4 ระบบ (system) คือ
(1) ระบบประธานาธิบดี (presidential system) (สหรัฐอเมริกา)
(2) ระบบรัฐสภา (parliamentary system) มี 2 รูปแบบ
(ก) แบบที่พระมหากษัตริย์ทรงอยู่เหนือการเมือง เช่น ประเทศอังกฤษที่ใช้ จารีตประเพณีตามรัฐธรรมนูญ constitutional convention โดยไม่มีรัฐธรรมนูญเป็นลายลักษณ์อักษร (กลุ่มการเมืองที่มีเสียงข้างมากในสภาจะเป็นฝ่ายบริหารในขณะเดียวกัน)
(ข) แบบที่พระมหากษัตริย์ทรงใช้อำนาจเป็นฝ่ายบริหาร เช่น ประเทศ เดนมาร์ก (เอกสารแนบหมายเลข 1)
(3) ระบบเผด็จการโดยพรรคการเมืองพรรคเดียว (พรรคคอมมิวนิสต์) เช่น ประเทศจีน และเวียดนาม (เอกสารแนบหมายเลข 2)
(4) ระบบผสม (hybrid system) มี 2 แบบ คือ
- ระบบกึ่งรัฐสภา เช่น ประเทศเยอรมัน (เอกสารแนบหมายเลข 3)
- ระบบกึ่งประธานาธิบดี เช่น ประเทศฝรั่งเศส และเกาหลีใต้ (เอกสารแนบหมายเลข 4)
[หมายเหตุ : ตัวอย่างการปรับ โครงสร้างระบบสถาบันการเมือง ในรัฐธรรมนูญฉบับแรกของไทย พ.ศ.2475 (เอกสารแนบหมายเลข 5)]
ในบรรดา 4 ระบบ ดังกล่าวนี้
- ระบบประธานาธิบดี / ระบบรัฐสภา / ระบบผสม ในทางวิชาการเรียกว่า ระบอบเสรีประชาธิปไตย
- ระบบเผด็จการโดยพรรคคอมมิวนิสต์ เรียกตนเองว่า เป็น ระบอบสังคมนิยมประชาธิปไตย
ระบบที่ 5 มีเพียงประเทศเดียวในโลก และเป็นระบบที่ยังไม่มีการตั้ง ชื่อ ระบบนั้น คือ ระบบสถาบันการเมืองตามรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน (พ.ศ.2540) ของไทย ฉบับที่เราเรียกกันว่า ฉบับประชาชน
ระบบสถาบันการเมืองตามรัฐธรรมนูญ พ.ศ.2540 เป็นระบบรัฐสภา แบบที่ 3 คือ ระบบเผด็จการทางรัฐสภาโดยพรรคการเมือง (ซึ่งให้พรรคการเมืองแข่งขันเลือกตั้งกันเข้ามากุมอำนาจรัฐทั้งในสภานิติบัญญัติและเป็นรัฐบาล)
รัฐธรรมนูญ พ.ศ.2540 (ระบบเผด็จการทางรัฐสภาโดยพรรคการเมือง) บัญญัติให้
(1) ส.ส.ต้องสังกัดพรรคการเมือง
(2) ส.ส.ต้องพ้นจากสมาชิกภาพของ ส.ส.เมื่อพรรคการเมืองมีมติให้ ส.ส.พ้นจากสมาชิกของพรรคการเมือง
(3) กำหนด ให้นายกรัฐมนตรีต้องมาจาก ส.ส.
ระบบนี้ไม่ใช่ เสรีประชาธิปไตย และไม่ใช่ สังคมนิยมประชาธิปไตย
เราจะเรียกชื่อ ระบบเผด็จการทางรัฐสภาโดยพรรคการเมือง ว่าเป็นระบอบอะไร?
การเลือกตั้งในประเทศไทยในภาวะที่สภาพสังคมวิทยาการเมืองของสังคมไทย อ่อนแอ ประกอบกับการที่มีสภาพกฎหมายที่กำหนดกลไกบริหาร / กระบวนการยุติธรรม / ท้องถิ่นพิกลพิการ ก่อให้เกิดระบบเผด็จการโดยพรรคการเมือง (นายทุนธุรกิจ)
รูปแบบของ รัฐธรรมนูญฉบับประชาชน เชิญชวนให้นักธุรกิจการเมืองลงทุน invest จัดตั้งพรรคการเมือง
ระบอบการปกครองตามรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน (พ.ศ.2540) เป็น ระบอบประชาธิปไตย หรือไม่ (?) เพราะ ส.ส.ที่ได้รับเลือกตั้งไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ได้ตามมโนธรรมของตนแต่ต้องปฏิบัติตามมติพรรคการเมืองของนายทุนธุรกิจ
นักการเมืองในประเทศด้อยพัฒนาที่ประสบความสำเร็จและมีชื่อเสียงระดับโลก จนมีหนังสือชีวประวัติให้เราอ่านจะมีนโยบาย 2 ซีก (ด้าน)
ซีกสว่าง ได้แก่ นโยบายเอื้ออาทร (ลด / แลก / แจก / แถม) populist policy เพื่อให้ตนเองได้คะแนนนิยมจากคน (ยากจน) ส่วนใหญ่ของประเทศ เพื่อเป็นฐานของการยึดครองอำนาจทางการเมือง
ซีกมืด ได้แก่ การคอรัปชั่นและแสวงหาประโยชน์ให้แก่ตนเองพรรคพวกและครอบครัว ทั้งทางตรง และทางอ้อม /การแปรรูปรัฐวิสาหกิจ/การหาประโยชน์ส่วนตัวร่วมกับต่างชาติ / การกินเปอร์เซ็นต์ (%) จากการก่อสร้างของรัฐ / การแต่งตั้งพรรคพวกและญาติพี่น้องของนักการเมือง เข้าดำรงตำแหน่งในส่วนราชการและในรัฐวิสาหกิจเพื่อตอบแทนบุญคุณ เพื่อเป็นฐานอำนาจ เพื่อใช้อำนาจหน้าที่ในการแสวงหาผลประโยชน์ (spoils system)
ตามประวัติศาสตร์ นักการเมืองประเภทนี้ในประเทศด้อยพัฒนาจะประสบความสำเร็จทุกราย เนื่องจากเป็นที่ถูกอกถูกใจของคน (ยากจน) ซึ่งเป็นคนส่วนใหญ่ของประเทศเพราะ กว่าคน (ยากจน) ส่วนใหญ่ของประเทศ จะรู้ถึงผลเสียของนโยบายเอื้ออาทรที่นักการเมืองใช้จ่ายเงินเกินกว่า ความสามารถในการหารายได้ของชาติ (ทั้งปัจจุบันและอนาคต) ฯลฯ ทรัพย์สินของชาติส่วนรวมก็ตกอยู่ในมือของกลุ่มนักการเมืองและต่างชาติ และประเทศถูกยึดครองทางเศรษฐกิจ ภายใต้ภาวะเงินเฟ้อและความยากจนของประชาชนในประเทศ
คำถามสำหรับคนไทย 2 คำถาม
คำถามที่ (1) ระบบเผด็จการทางรัฐสภาโดยพรรคการเมือง(นายทุน) ตาม รธน.(2540) เกิดขึ้นได้อย่างไร
คำถามที่ (2) ระบบตามรัฐธรรมนูญ พ.ศ.2540 จะใช้ไปอีกนานเท่าใด
คำตอบคำถามที่ (1) ระบบเผด็จการฯ เกิดขึ้นได้อย่างไร ?
ประการแรก เพราะความล้าหลังของวงการวิชาการไทย (เอกสารแนบหมายเลข 6)
ไม่ให้ความสำคัญแก่สภาพสังคมวิทยาการเมืองของสังคมไทย
ไม่รู้จักสภาพกฎหมายของไทย (การบริหาร / กระบวนการยุติธรรม / ท้องถิ่น)
คิด ไม่ลึกพอที่จะออกแบบ design (เขียน) รัฐธรรมนูญลายลักษณ์อักษร constitutionalism สำหรับสังคมไทย
ประการที่สอง เพราะความเห็นแก่ตัวของ นักการเมือง (ทั้งฝ่ายค้านและรัฐบาล)
มุ่งหวังแต่การแสวงหาประโยชน์และอำนาจให้แก่ตนเอง
มิได้มุ่งหวังจะวาง ระบบ ให้แก่ประเทศ
อ้างแต่คำว่า ประชาธิปไตย ที่ตนเองได้รับเลือกตั้ง (ด้วยเงินและอิทธิพล)
คำตอบคำถามที่ (2) ระบบตาม รัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2540 จะใช้อีกนานเท่าใด ?
- ใช้ได้อีกนานเท่านาน ไม่ว่าจะมี การเลือกตั้งใหม่ หรือไม่ โดยไม่สามารถกำหนดเป็น ระยะเวลา ได้ และอาจ นาน จนทรัพยากรส่วนรวมของประเทศหมดสิ้น (?)
ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับคนส่วนใหญ่ของประเทศด้อยพัฒนาจะมองเห็น ซีกมืด ที่นักการเมืองเผด็จการนายทุนซ่อนไว้ข้างหลังนโยบาย populist policy เมื่อใด(?)
การเล่นเกม สภาพสังคมวิทยาการเมืองของสังคมไทย โดยนักการเมืองไทย
สภาพสังคมที่อ่อนแอของประเทศด้อยพัฒนา คือ การที่คนส่วนใหญ่ในสังคมยังขาดประสบการณ์ทางการเมือง และเห็นแก่ประโยชน์ส่วนตัวตามพฤติกรรมธรรมชาติของมนุษย์ และภายในสังคมย่อมมีความแตกต่างและการขัดแย้งในผลประโยชน์ของประชาชนหลายกลุ่ม
นักการเมืองไทย ไม่มีเจตนาให้คนส่วนใหญ่ของประเทศมองเห็นความเป็นจริงใน ซีกมืดและฉวยเอาประโยชน์จากสภาพอ่อนแอของสังคม
นักการเมืองไทยจึงตัดเสรีภาพของสื่อมวลชน / ยุบสภาโดยไม่ให้มีการเปิดอภิปรายในสภา / จัดม็อบต่อต้านการชี้แจงความเป็นจริงในที่ต่างๆ / ฯลฯ เป็นเหตุการณ์ที่แสดงให้เห็นถึงเจตนาและความมุ่งหมายที่ไม่สุจริตของนักการเมือง
ทางออกของ คนไทย (การปฏิรูปการเมือง)
(1) ใครจะเป็นผู้มา ปฏิรูปการเมือง
(2) รูปแบบโครงสร้างของ ระบบสถาบันการเมืองของไทย ในอนาคต ควรเป็นอย่างไร
หลักการในการออกแบบ design ระบบสถาบันการเมืองในรัฐธรรมนูญ จะต้องคำนึงถึง :-
(1) สภาพสังคมวิทยาการเมือง ได้แก่ พฤติกรรมของคนไทยส่วนใหญ่ และพฤติกรรมของชนชั้นนำ (elite)
(2) สภาพของบทกฎหมาย (พิกลพิการ) ที่กำหนดกลไกบริหาร / กระบวนการยุติธรรม / ท้องถิ่น ที่เป็นอยู่ในขณะนี้
เพราะการเขียนรัฐธรรมนูญ คือการกำหนดการได้มาซึ่งนักการเมืองที่จะเข้ามาใช้ อำนาจรัฐ และการกำหนดการควบคุมพฤติกรรมในการใช้ อำนาจรัฐ ของนักการเมืองที่มาจากการเลือกตั้ง ภายใต้สภาพสังคมที่อ่อนแอและความพิกลพิการของบทกฎหมาย
(1) ใครจะเป็นผู้มาปฏิรูปการเมือง
องค์กร ที่มายกร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ (ออกแบบ design โครงสร้างของระบบสถาบันการเมือง) ควรเป็นอย่างไร และควรมีองค์ประกอบอย่างไร
(2) โครงสร้างของรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ ในอนาคตของไทย (การปฏิรูปการเมือง) ควรเป็นอย่างไร ?
(ก) จุดมุ่งหมายหลัก ของ รัฐธรรมนูญ ฉบับใหม่
(ข) จุดมุ่งหมายรอง ของ รัฐธรรมนูญฉบับใหม่
(ก) จุดมุ่งหมายหลัก ได้แก่ ระบบสถาบันการเมืองที่จะไม่ก่อให้เกิดระบบเผด็จการโดยพรรคการเมืองและทำให้การเมืองมีเสถียรภาพ
ระบบนั้น คือ Strong Prime Minister ที่นายกรัฐมนตรีเป็นผู้นำฝ่ายบริหาร ที่มีความเป็นอิสระและมีความคล่องตัวในการบริหาร แต่นายกรัฐมนตรีต้องไม่มีอำนาจเหนือ สภา ซึ่งเป็นองค์กรกำกับและตรวจสอบฝ่ายบริหาร
ทั้งนี้ ภายใต้ระบอบการปกครองที่มีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นพระประมุข (rationalized semi-parliamentary system)
(ข) จุดมุ่งหมายรอง ได้แก่ การวาง ขั้นตอน ในการพัฒนาความเป็นอิสระและสร้างประสิทธิภาพในองค์กรที่เป็นพื้นฐานของสถาบันการเมือง คือ การพัฒนาระบบการปกครองท้องถิ่นและระบบการบริหารงานของรัฐ (ได้แก่ ศาล / กระบวนการยุติธรรม / องค์กรอิสระ / ระบบราชการ)
ปัญหาใหญ่ของคนไทย
ได้แก่วงการวิชาการและพันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตยเรียนรู้และเข้าใจ กฎหมายมหาชน และ การออกแบบรัฐธรรมนูญ constitutionalism พอที่จะปฏิรูปการเมือง หรือยัง
บทสรุป
ถ้า คนไทย ยังคิดรูปแบบการจัดตั้งองค์กรเพื่อการปฏิรูปการเมือง เพื่อยกร่างรัฐธรรมนูญ ไม่ได้ ก็อย่าเพิ่งข้ามไปคิดว่า รัฐธรรมนูญของไทยในอนาคต จะมีรูปแบบอย่างไร
เชิงอรรถ
1.เอกสารที่ใช้ประกอบปาฐกถาโดย ศาสตราจารย์ ดร.อมร จันทรสมบูรณ์ วันพฤหัสบดี ที่ ๑๑ พฤษภาคม ๒๕๔๙ ณ ลานปรีดี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ในงานรำลึก ศ.ดร.ปรีดี พนมยงค์ ผู้ประศาสน์การมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ประจำปี 2549 2. เอกสารแนบหมายเลข 1
3. เอกสารแนบหมายเลข 2
4. เอกสารแนบหมายเลข 3
5. เอกสารแนบหมายเลข 4
6. เอกสารแนบหมายเลข 5
7. เอกสารแนบหมายเลข 6
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ดูทั้งหมด
