คำถามต่อการที่องคมนตรีเป็นนายกสภามหาวิทยาลัยของรัฐ 27 พฤษภาคม 2561 16:52 น.        Q: การที่องคมนตรีเป็นนายกสภามหาวิทยาลัยของรัฐ จะเป็นการต้องห้ามตามรัฐธรรมนูญหรือไม่?                 A: องคมนตรีเป็นตำแหน่งซึ่งมีหน้าที่ถวายความเห็นต่อพระมหากษัตริย์ในพระราชกรณียกิจทั้งปวงที่พระมหากษัตริย์ทรงปรึกษา และมีหน้าที่อื่นตามที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ ทั้งนี้ ตามมาตรา ๑๐[๑] วรรคสอง ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๖๐                 โดยการเลือกและแต่งตั้งองคมนตรีหรือการให้องคมนตรีพ้นจากตำแหน่ง ถือว่าเป็นไปตามพระราชอัธยาศัยตามมาตรา ๑๑[๒] วรรคหนึ่ง ของรัฐธรรมนูญฯ                 และองคมนตรียังมีสถานะเป็นข้าราชการในประเภทข้าราชการในพระองค์ตามมาตรา ๑๐[๓] วรรคหนึ่ง ของพระราชกฤษฎีกาจัดระเบียบราชการและการบริหารงานบุคคลของราชการในพระองค์ พ.ศ. ๒๕๖๐ ด้วย                 ดังนั้นย่อมเห็นได้ว่า สถานะขององคมนตรีเป็นตำแหน่งที่รับใช้เบื้องพระยุคลบาทอย่างใกล้ชิด                 ด้วยสถานะข้างต้น รัฐธรรมนูญฯ มาตรา ๑๒[๔] จึงบัญญัติห้ามมิให้องคมนตรีเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา หรือดำรงตำแหน่งทางการเมืองอื่น ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ ผู้ดำรงตำแหน่งในองค์กรอิสระ พนักงานรัฐวิสาหกิจ เจ้าหน้าที่อื่นของรัฐ หรือสมาชิกหรือเจ้าหน้าที่ของพรรคการเมือง หรือข้าราชการเว้นแต่การเป็นข้าราชการในพระองค์ในตำแหน่งองคมนตรี และต้องไม่แสดงการฝักใฝ่ในพรรคการเมืองใด ๆ                 ทั้งนี้ เพื่อให้องคมนตรีเป็นตำแหน่งที่ปลอดจากการเมือง และเพื่อมิต้องมีอำนาจหน้าที่ในตำแหน่งใด ๆ ของรัฐ อันทำให้ต้องเกี่ยวข้องการปกครองประเทศหรือการจัดทำบริการสาธารณะ        เว้นแต่สนองงานรับใช้เบื้องพระยุคลบาทในฐานะองคมนตรีซึ่งเป็นข้าราชการในพระองค์แต่เพียงอย่างเดียว                 จากลักษณะต้องห้ามตามมาตรา ๑๒ ของรัฐธรรมนูญฯ ปัญหาจึงมีอยู่ว่า ตำแหน่งนายกสภามหาวิทยาลัยของรัฐเป็นตำแหน่งเจ้าหน้าที่ของรัฐ ซึ่งบุคคลผู้ดำรงตำแหน่งองคมนตรีจะเป็นมิได้ หรือไม่                 ต่อประเด็นข้างต้น เห็นว่า แม้รัฐธรรมนูญฯ จะมิได้นิยามความหมายคำว่าเจ้าหน้าที่ของรัฐ แต่คำว่าเจ้าหน้าที่ของรัฐก็สามารถพิจารณาในระบบกฎหมายทั้งระบบได้ โดยพิจารณาจากบทบัญญัติแห่งกฎหมายฉบับต่าง ๆ ที่กำหนดนิยามคำดังกล่าวไว้                 กฎหมายสำคัญที่กำหนดนิยามคำว่าเจ้าหน้าที่ของรัฐ ซึ่งสามารถใช้ตีความคำว่าเจ้าหน้าที่ของรัฐในรัฐธรรมนูญฯ มาตรา ๑๒ เช่น  พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. ๒๕๔๒ พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒                 เมื่อพิจารณานิยามคำว่า “เจ้าหน้าที่ของรัฐ” ตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๕[๕] แล้ว จะเห็นได้ว่า ตำแหน่งนายกสภามหาวิทยาลัยเป็นตำแหน่งของบุคคลซึ่งใช้อำนาจทางการปกครองของรัฐในการดำเนินการอย่างใดอย่างหนึ่งตามกฎหมายว่าด้วยมหาวิทยาลัยนั้น ๆ ดังนั้น ตำแหน่งนายกสภามหาวิทยาลัยจึงเป็นตำแหน่งเจ้าหน้าที่ของรัฐตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญดังกล่าว                 และเมื่อพิจารณานิยามคำว่า “เจ้าหน้าที่ของรัฐ” ตามพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๓[๖] แล้ว จะเห็นได้ว่า ตำแหน่งนายกสภามหาวิทยาลัยคือตำแหน่งของบุคคลที่ปฏิบัติงานในมหาวิทยาลัยของรัฐซึ่งเป็นหน่วยงานทางปกครอง โดยมีอำนาจหน้าที่ต่าง ๆ ตามกฎหมายว่าด้วยมหาวิทยาลัยนั้น ๆ เพราะฉะนั้น นายกสภามหาวิทยาลัยจึงเป็นเจ้าหน้าที่ของรัฐตามพระราชบัญญัติดังกล่าว                 ที่สำคัญ เคยปรากฏคำสั่งศาลปกครองซึ่งวินิจฉัยว่า นายกสภามหาวิทยาลัยมีสถานะเป็นเจ้าหน้าที่ของรัฐตามมาตรา ๓ แห่งพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ เช่น คำสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ คบ.๑๖/๒๕๕๘ (ศาลตัดสินว่านายกสภามหาวิทยาลัยมหาสารคามมีสถานะเป็นเจ้าหน้าที่ของรัฐ)                 เมื่อตำแหน่งนายกสภามหาวิทยาลัยของรัฐเป็นตำแหน่งเจ้าหน้าที่ของรัฐจากการพิจารณาในระบบกฎหมาย ดังนั้น องคมนตรีจึงต้องห้ามมิให้ดำรงตำแหน่งดังกล่าว ทั้งนี้ ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๖๐ มาตรา ๑๒  การที่องคมนตรีดำรงตำแหน่งนายกสภามหาวิทยาลัยของรัฐจึงเป็นการขัดต่อรัฐธรรมนูญ                                        [๑] มาตรา ๑๐  พระมหากษัตริย์ทรงเลือกและทรงแต่งตั้งผู้ทรงคุณวุฒิเป็นประธานองคมนตรีคนหนึ่งและองคมนตรีอื่นอีกไม่เกินสิบแปดคนประกอบเป็นคณะองคมนตรี        คณะองคมนตรีมีหน้าที่ถวายความเห็นต่อพระมหากษัตริย์ในพระราชกรณียกิจทั้งปวงที่พระมหากษัตริย์ทรงปรึกษา และมีหน้าที่อื่นตามที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ                        [๒] มาตรา ๑๑  การเลือกและแต่งตั้งองคมนตรีหรือการให้องคมนตรีพ้นจากตำแหน่ง ให้เป็นไปตามพระราชอัธยาศัย        ให้ประธานรัฐสภาเป็นผู้ลงนามรับสนองพระบรมราชโองการแต่งตั้งประธานองคมนตรีหรือให้ประธานองคมนตรีพ้นจากตำแหน่ง        ให้ประธานองคมนตรีเป็นผู้ลงนามรับสนองพระบรมราชโองการแต่งตั้งองคมนตรีอื่นหรือให้องคมนตรีอื่นพ้นจากตำแหน่ง                                 [๓] มาตรา ๑๐  ข้าราชการในพระองค์ ได้แก่ข้าราชการดังต่อไปนี้        (๑) องคมนตรี        (๒) ข้าราชการในพระองค์ฝ่ายพลเรือน        (๓) ข้าราชการในพระองค์ฝ่ายทหาร        (๔) ข้าราชการในพระองค์ฝ่ายตำรวจ        ฯลฯ                                                       ฯลฯ                                           ฯลฯ                              [๔] มาตรา ๑๒  องคมนตรีต้องไม่เป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา หรือดำรงตำแหน่งทางการเมืองอื่น ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ ผู้ดำรงตำแหน่งในองค์กรอิสระ พนักงานรัฐวิสาหกิจ เจ้าหน้าที่อื่นของรัฐ หรือสมาชิกหรือเจ้าหน้าที่ของพรรคการเมือง หรือข้าราชการเว้นแต่การเป็นข้าราชการในพระองค์ในตำแหน่งองคมนตรี และต้องไม่แสดงการฝักใฝ่ในพรรคการเมืองใด ๆ                        [๕] มาตรา ๔  ในพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญนี้        “เจ้าหน้าที่ของรัฐ” หมายความว่า ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง ข้าราชการหรือพนักงานส่วนท้องถิ่นซึ่งมีตำแหน่ง หรือเงินเดือนประจำ พนักงานหรือบุคคลผู้ปฏิบัติงานในรัฐวิสาหกิจหรือหน่วยงานของรัฐ ผู้บริหารท้องถิ่นและสมาชิกสภาท้องถิ่นซึ่งมิใช่ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง เจ้าพนักงานตามกฎหมายว่าด้วยลักษณะปกครองท้องที่ และให้หมายความรวมถึงกรรมการ อนุกรรมการ ลูกจ้างของส่วนราชการ รัฐวิสาหกิจ หรือหน่วยงานของรัฐ และบุคคลหรือคณะบุคคลซึ่งใช้อำนาจหรือได้รับมอบให้ใช้อำนาจทางการปกครองของรัฐในการดำเนินการอย่างใดอย่างหนึ่งตามกฎหมาย ไม่ว่าจะเป็นการจัดตั้งขึ้นในระบบราชการ รัฐวิสาหกิจ หรือกิจการอื่นของรัฐ        ฯลฯ                                                       ฯลฯ                                           ฯลฯ                        [๖] มาตรา ๓  ในพระราชบัญญัตินี้        “หน่วยงานทางปกครอง” หมายความว่า กระทรวง ทบวง กรม ส่วนราชการที่เรียกชื่ออย่างอื่นและมีฐานะเป็นกรม ราชการส่วนภูมิภาค ราชการส่วนท้องถิ่น รัฐวิสาหกิจที่ตั้งขึ้นโดยพระราชบัญญัติหรือพระราชกฤษฎีกา หรือหน่วยงานอื่นของรัฐ และให้หมายความรวมถึงหน่วยงานที่ได้รับมอบหมายให้ใช้อำนาจทางปกครองหรือให้ดำเนินกิจการทางปกครอง        “เจ้าหน้าที่ของรัฐ” หมายความว่า        (๑) ข้าราชการ พนักงาน ลูกจ้าง คณะบุคคล หรือผู้ที่ปฏิบัติงานในหน่วยงานทางปกครอง        (๒) คณะกรรมการวินิจฉัยข้อพิพาท คณะกรรมการหรือบุคคลซึ่งมีกฎหมายให้อำนาจในการออกกฎ คำสั่ง หรือมติใด ๆ ที่มีผลกระทบต่อบุคคล และ        (๓) บุคคลที่อยู่ในบังคับบัญชาหรือในกำกับดูแลของหน่วยงานทางปกครอง หรือเจ้าหน้าของรัฐตาม (๑) หรือ (๒)        ฯลฯ                                                       ฯลฯ                                           ฯลฯ                 พิมพ์จาก http://public-law.net/view.aspx?ID=2025 เวลา 23 เมษายน 2567 19:16 น. Pub Law Net (http://www.pub-law.net)