คำถามต่อเกณฑ์ขอ ผศ. รศ. ศ. ใหม่ 10 ธันวาคม 2560 14:32 น.        คำถามต่อเกณฑ์ขอ ผศ. รศ. ศ. ใหม่        ผศ.อานนท์ มาเม้า        คณะนิติศาสตร์ มธ.        Q: มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ หรือที่เรียกกันติดปากว่า “มหาวิทยาลัยนอกระบบ” มีอำนาจในการกำหนดหลักเกณฑ์แต่งตั้งตำแหน่งวิชาการเองหรือไม่?        A: สืบเนื่องจากปัญหาเกี่ยวกับหลักเกณฑ์แต่งตั้งตำแหน่งวิชาการฉบับใหม่ หรือที่มีชื่ออย่างเป็นทางการว่า “ประกาศ ก.พ.อ. เรื่อง หลักเกณฑ์และวิธีการพิจารณาแต่งตั้งบุคคลให้ดำรงตำแหน่งผู้ช่วยศาสตราจารย์ รองศาสตราจารย์ ศาสตราจารย์ พ.ศ.๒๕๖๐” ซึ่งเป็นผลงานของคณะกรรมการข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา (ก.พ.อ.) ที่ถูกวิพากษ์วิจารณ์อย่างกว้างขวาง ทั้งจากบุคคลในสายวิชาการ และบุคคลทั่วไป        สาเหตุสำคัญของปัญหาคือ ก.พ.อ. ออกหลักเกณฑ์โดยไม่มีการเปิดกระบวนการรับฟังความคิดเห็นจากอาจารย์ในสถาบันอุดมศึกษาที่มีอยู่ทั่วประเทศซึ่งอาจมีส่วนได้เสีย        ไม่เคยนำเสนอร่างดังกล่าวต่อสาธารณะเพื่อให้เกิดการระดมความคิด ข้อเสนอแนะ หรือข้อสังเกต        กระทำการใช้อำนาจยกร่างหลักเกณฑ์และกำหนดผลโดยไม่มีทีท่าที่จะสนใจผู้ต้องตกอยู่ในบังคับ        จึงไม่น่าแปลกที่วันนี้ ก.พ.อ. ถูกตำหนิเรื่องการทำงาน        (ตัวอย่างเล็ก ๆ ในนั้น ที่น่าระอาในสายตานักกฎหมาย คือ การปรากฏ “ข้อ ๒/๑” ในประกาศดังกล่าว ทั้งที่ข้อที่มีเครื่องหมายทับเช่นว่านี้ จะเกิดได้เฉพาะแต่กรณีบทบัญญัติที่มีการแก้ไขเพิ่มเติมแทรกเข้ามาในภายหลัง ไม่ใช่ปรากฏในประกาศฉบับแรกที่เป็นตัวตั้งต้น ผู้เขียนไม่ทราบว่า ก.พ.อ. ทำงานยกร่างเช่นนี้ได้อย่างไร)        และวันนี้ ประกาศฉบับดังกล่าวก็ถูกตั้งคำถามเรื่องความไม่สอดคล้องกับการทำงานทางวิชาการที่ควรจะเป็น และเรื่องความไม่เหมาะสมเกี่ยวกับการกำหนดหลักเกณฑ์ซึ่งไม่เอื้อการพัฒนาความรู้ทางวิชาการของประเทศในภาพรวม        สำหรับในประเด็นข้อกฎหมาย ผู้เขียนเห็นว่า จากคำถามข้างต้น คือ มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ หรือที่เรียกกันติดปากว่า “มหาวิทยาลัยนอกระบบ” มีอำนาจในการกำหนดหลักเกณฑ์แต่งตั้งตำแหน่งวิชาการเองหรือไม่ นั้น        ผู้เขียนมีคำตอบดังนี้        (๑) พระราชบัญญัติจัดตั้งมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐหลายฉบับบัญญัติว่า “คุณสมบัติ หลักเกณฑ์และวิธีการแต่งตั้ง และถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางวิชาการ ให้เป็นไปตามข้อบังคับของมหาวิทยาลัย” เช่น มาตรา ๕๕ วรรคท้าย ของพระราชบัญญัติจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พ.ศ. ๒๕๕๑, มาตรา ๗๐ วรรคท้าย ของพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ พ.ศ. ๒๕๕๘        เพราะฉะนั้น สภามหาวิทยาลัยในแต่ละแห่งซึ่งเป็นองค์กรสูงสุดที่จะตราข้อบังคับของมหาวิทยาลัยนั้น ๆ ย่อมมีอำนาจที่จะกำหนดข้อบังคับเรื่องการแต่งตั้งตำแหน่งทางวิชาการ ไม่ว่าจะเป็น ผศ. รศ. หรือ ศ. ได้ด้วยตัวเอง        เป็นอำนาจตัดสินใจสูงสุดตามแนวคิดเกี่ยวกับมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ คือ สภามหาวิทยาลัย เป็นผู้มีอำนาจดุลพินิจบริหารจัดการเรื่องต่าง ๆ ของมหาวิทยาลัยของตัวเอง ซึ่งรวมถึงการบริหารทรัพยากรบุคคล และตัดสินใจว่า ผู้ที่จะดำรงตำแหน่ง ผศ. รศ. และ ศ. ของมหาวิทยาลัยนั้น ๆ จะต้องมีคุณสมบัติในสายตาของมหาวิทยาลัยดังกล่าวอย่างไร        เพราะฉะนั้น หากมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐแห่งใดที่เห็นว่า ประกาศ ก.พ.อ. ฉบับดังกล่าวสร้างปัญหาจากการกำหนดร้อยละในผลงาน สร้างปัญหาเกี่ยวกับการสร้างสองมาตรฐานระหว่างสายวิทยาศาสตร์กับสายสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ สร้างข้อห้ามการตุนผลงาน หรือสร้างภาระเกินจำเป็นในเรื่องอื่นใด ก็ย่อมที่จะตราหลักเกณฑ์ในข้อบังคับของมหาวิทยาลัยตนเอง มิให้มีหลักเกณฑ์ที่เป็นปัญหาเช่นนั้นได้โดยชอบกฎหมาย        ข้อสังเกตคือ เพียงแต่มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐหลายแห่ง ไม่รู้อำนาจความเป็นจริงในพระราชบัญญัติของตน โดยร่างข้อบังคับของตนอิงกับประกาศ ก.พ.อ. มาโดยตลอดตั้งแต่สมัยประกาศ ก.พ.อ. ฉบับเก่า ยิ่งกว่านั้น มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐบางแห่งเลือกที่จะกำหนดในข้อบังคับของตนว่า หลักเกณฑ์ต่าง ๆ ในการขอตำแหน่งวิชาการ ให้เป็นไปตามประกาศ ก.พ.อ. ไปเสีย        (๒) การที่ประกาศ ก.พ.อ. ฉบับดังกล่าว กำหนดไว้ในคำปรารภว่า “สภาสถาบันอุดมศึกษาอาจกําหนดหลักเกณฑ์ เพื่อให้สอดคล้องและเหมาะสมกับพันธกิจและนโยบายการพัฒนาอาจารย์ของแต่ละสถาบันอุดมศึกษาได้ แต่ต้องไม่ต่ำกว่ามาตรฐานกลางที่ ก.พ.อ. กําหนด”        คนอ่านข้อความนี้ผิวเผินก็จะเผลอเข้าใจว่า สถาบันอุดมศึกษาทั้งปวงในประเทศไทย ต้องกำหนดหลักเกณฑ์ไม่ต่ำกว่ามาตรฐานกลาง ที่ ก.พ.อ. กำหนดในประกาศฉบับดังกล่าว        ผู้เขียนขอเรียนให้ทราบว่า โปรดอย่าเข้าใจผิด โปรดอย่าตกหลุมพรางเพียงแค่การอ่านคำโดยผิวเผิน        คำว่า “สถาบันอุดมศึกษา” ในประกาศ ก.พ.อ. นี้ ต้องเป็นไปตามนิยามของกฎหมายแม่บท คือ พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา พ.ศ. ๒๕๔๗ ที่มาตรา ๔ นิยามคำว่า “สถาบันอุดมศึกษา” ว่าหมายถึง “สถานศึกษาของรัฐในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการที่จัดการศึกษาระดับอุดมศึกษาระดับปริญญา แต่ไม่รวมถึงสถานศึกษาของรัฐที่มิใช่ส่วนราชการ”        ซึ่งปัจจุบัน ก็เช่น บรรดามหาวิทยาลัยราชภัฏหลาย ๆ แห่ง, มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี, มหาวิทยาลัยรามคำแหง ฯลฯ        เพราะฉะนั้น คำว่า สถาบันอุดมศึกษาในประกาศ ก.พ.อ. ดังกล่าว จึงไม่อาจรวมถึงมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ เพราะมหาวิทยาลัยประเภทนี้ไม่ใช่ส่วนราชการ หากแต่อยู่นอกระบบราชการแล้ว โดยมีลักษณะเป็นหน่วยงานที่มีการบริหารจัดการอิสระสำหรับการดำเนินการตามวัตถุประสงค์ของตนภายในกรอบพระราชบัญญัติจัดตั้ง หาใช่หน่วยงานที่อยู่ภายใต้การบังคับบัญชาของ ก.พ.อ. รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ หรือ สกอ. แต่อย่างใด        ด้วยเหตุดังกล่าว จึงจะยกประโยคในคำปรารภของประกาศนั้น เป็นข้อห้ามสภามหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ ที่จะออกข้อบังคับให้แตกต่างไปจากประกาศนั้น มิได้        ....มาวันนี้ จะถึงเวลาหรือยังที่มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ จะตื่นรู้ และสลัดตัวออกจากผลงานของ ก.พ.อ. ฉบับนี้ แล้วเป็นตัวของตัวเอง ให้สมกับเจตนารมณ์ที่พระราชบัญญัติจัดตั้งได้มอบให้ไว้ พิมพ์จาก http://public-law.net/view.aspx?ID=1992 เวลา 25 พฤศจิกายน 2567 15:58 น. Pub Law Net (http://www.pub-law.net)